Во изминатите дванаесет месеци, цените на овошјето во Европа забележаа значителни разлики меѓу регионите, покажуваат најновите податоци на Eurostat за периодот од јуни 2024 до јуни 2025 година. Најголем пораст на цените е регистриран во земјите од Источна и Југоисточна Европа, каде инфлациските притисоци, зголемените трошоци за производство и неповолните временски услови оставија силен белег врз пазарот.
Според анализата, најдрастично зголемување има во Бугарија, каде цените на овошјето пораснале за дури 31%. Следи Романија со 26%, Унгарија со 24%, додека Србија и Северна Македонија бележат раст од 20%. Таквиот тренд укажува на поширок регионален проблем со трошоците за производство и дистрибуција, но и со климатски предизвици кои влијаеле врз приносите.
Во споредба, земјите од Западна Европа минале релативно полесно низ оваа „овошна инфлација“. Во Ирска порастот изнесува само 2%, во Франција и Германија 6%, во Шпанија 8%, додека Италија бележи зголемување од 7%. Оваа разлика се поврзува со посилните економии, подобрата инфраструктура и посистемска поддршка на земјоделството во западноевропските држави.
Експертите укажуваат дека причините за високиот раст на цените во регионот се повеќеслојни. Од една страна, зголемените трошоци за енергија, ѓубрива и транспорт значително ја зголемија себестојноста на производството. Од друга, неповолните временски услови – како долгите сушни периоди или обилните врнежи во клучните сезони – го намалија обемот на родот, особено кај култури како јаболка, крушки и грозје.
Сето ова има директно влијание врз потрошувачите. Повисоките цени на свежото овошје го оптоваруваат семејниот буџет, особено во земјите каде доходите се пониски, а овошјето претставува секојдневен дел од исхраната. Дел од граѓаните веќе ја менуваат својата потрошувачка навика, заменувајќи свежо со замрзнато или конзервирано овошје, кое е понекогаш поевтино.
Eurostat забележува дека ваквиот пораст е дел од поширок тренд на зголемување на цените на прехранбените производи во Европа во текот на 2024 и првата половина на 2025 година. Покрај овошјето, значителен раст е забележан кај млечните производи и јајцата, додека цените на житариците и дел од зеленчукот покажуваат знаци на стабилизација.
Аналитичарите предупредуваат дека ако климатските предизвици продолжат, а трошоците за производство не се намалат, можно е цените на овошјето и понатаму да растат. Овој тренд отвора прашања за идните аграрни политики, трговските стратегии и мерките за заштита на потрошувачите, особено во економски почувствителните региони како Балканот.